На 9 септември, НАТО беше принуден да подигне борбени авиони Ф-16 за да собори околу 20 руски беспилотни летала што ја преминале границата со Полска. Авионите испукаа ракети во вредност од околу 570.000 евра за да ги пресретнат беспилотните летала Шахед, секој во вредност помала од една десетина од таа сума - и не успеаја во половина од обидите.
Не мора да бидете воен стратег за да разберете дека ова е неодржливо, наведува британски „Телеграф“.
Како одговор, европските лидери ветија дека ќе изградат „ѕид од беспилотни летала“ на источното крило на НАТО, кој ќе се состои од различни системи за електронско војување и методи за пресретнување.
Но, во исто време, во лаборатории низ Европа и САД, одбранбените компании работат на производство на мали, евтини ракети за да одговорат на тешкиот предизвик што го постави рускиот лидер Владимир Путин и неговата војна во Украина - како да се спречат масовни напади од роеви стотици беспилотни летала, без да се стави вашата земја во финансиски сомнеж со испукување проектили во вредност од стотици илјади или милиони евра кон цели понекогаш направени од обична иверица и други евтини материјали што чинат неколку илјади евра.
Една од тие компании е Франкенбург Технолоџи, чиј извршен директор Кусти Салм го претстави проектот за ракетата „Марк 1“, мал проектил со димензии 65 см од врвот до опашката, помал од просечната човечка рака.
„Немаме намера да се извинуваме за фактот дека произведуваме оружје“, рече Салм, поранешен главен државен секретар во Министерството за одбрана на Естонија, додека ја претставуваше репликата од пена во канцеларијата на компанијата во Талин, главниот град на Естонија.
„Не се плашиме да кажеме дека ги произведуваме за уништување на руски беспилотни летала со долг дострел. И не се извинуваме за фактот дека ова ќе биде најпотребната способност во западниот свет во следните пет до десет години“, додаде тој.
Само треба да бидете „доволно добри“
Сепак, иако станува збор за мал проектил, тоа е монументален, тежок проект, како што пишува Телеграф.
Дури и за ракетните научници, изградбата на евтина ракета претставува низа извонредни предизвици.
„Сакаме да донесеме прифатливост и скалабилност во индустрија која традиционално била како индустријата за дизајнерски торби“, вели Салм.
Имено, ракетите во западните арсенали се обично исклучителни - ретки, скапи и многу способни.
Спротивно на тоа, кога станува збор за малиот Марк 1, аспирацијата е да биде само „доволно добар“.
Може да лета само 2 километри и тешко би функционирал во пустинска топлина или арктички студ.
Како што е наведено, постигната е рамнотежа помеѓу потрагата по евтини делови и точноста, која компанијата се надева дека ќе ја зголеми на 90 проценти, додека моментално изнесува околу 56 проценти.
Но, намалувањето на капацитетот помогна Марк 1 да стане „пристапна маса“ (воен концепт што се однесува на можноста за брзо производство и распоредување на голем број ефикасно, ефтино оружје и системи, вели Салм.
Фабрики се отворени во две земји-членки на НАТО, а целта е да се произведуваат стотици ракети дневно.
Иако не ја открива цената, Салм вели дека ракетата чини околу една десетина од постојните ракетни системи за воздушна одбрана (на пример, ракетата Стингер се продава за околу 450.000 евра). За западните земји, ова е исто така убедлива причина да се користи.
Во Украина, тимови пилоти на беспилотни летала лансираат „пресретнувачки“ беспилотни летала за да ги соборат Русите.
Овие беспилотни летала се евтини - чинат околу 2.800 евра секое - но успехот во голема мера зависи од вештината на пилотот.
Додека Киев има илјадници обучени специјалисти, Западот има зачудувачки малку - сигурно не доволно за да заштити 2.100 клучни инфраструктурни локации долж источната граница на НАТО 24 часа на ден.
Со оглед на тоа што Марк 1 е воден до целта со вештачка интелигенција, неговите лансери можат да бидат оставени сами на себе до одреден степен.
Инсталирањето боева глава, сензори и гориво во ракета малку подолга од тастатура претставува уникатен предизвик.
Во мала ракета, додека горивото согорува, аголот на наклонот е драматично компромитиран од промената на тежината.
Тимот на Франкенбург Технолоџи експериментирал, вели Салм, со форма, положба на аеропрофилот и центар на гравитација, притисок и сите други фактори за да ја максимизира точноста. За да го реши предизвикот на ракетната наука и ограничениот буџет, Франкенбург ангажирал некои од најголемите експерти во оваа област.
Врвни експерти
Главен инженер е Андреас Баперт, кој го дизајнираше многу бараниот систем за воздушна одбрана Iris-T, кој сега го користат армиите на членки на НАТО и во Украина.
Дел од тимот е главниот инженер кој работи на ракетата Spear III на MBDA, клучен британски одбранбен проект кој е погоден од доцнења во развојот.
И „латвиски генијалци“ се придружија на тимот. Тие прават „работи што не можете да ги научите за викенд од видео на YouTube, како што можете да научите со беспилотни летала“, рече Салм.
„Нема книги за ракетна наука за почетници што можете да ги нарачате од Амазон“, додаде тој.
„Постојат доста експерти кои можат да градат боеви глави, сензори или мотори, но не толку многу луѓе кои можат да ги интегрираат сите тие подсистеми во функционална, изводлива ракета - веројатно има неколку десетици од нив“, објаснува Фабијан Хофман, експерт за ракетна технологија.
Главните инженери се покажуваат кога работите не функционираат. Тие обично имаат децениско искуство кое е тешко да се планира или запише, вели Хофман.
„Кога секој има голем прашалник над главата затоа што никој не знае што се случува, некој човек со 30 години искуство, на пример, се сеќава на експеримент што го спроведе во 2006 година, кој откри дека има мал проблем со некакво место каде што имало пукнатина - и истото е и овде“.
Франкенбург, вели Салм, успева да привлече таленти во својот проект затоа што нивната мисија е едноставна.
„Има многу луѓе кои се будат наутро, читаат вести и се лутат поради неправдата што се случува во светот... И ние сме едно од ретките места во Европа каде што можете да го искористите вашиот талент за некако да го завршите ова лудило“, заклучи Салм, објави „Телеграф“.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
