Новинарот и физичар Слободан Бубњевиќ за интернет порталот на РТС објаснува дали лонецот под притисок, попознат како експрес лонец навистина може да ни помогне да не „свириме како експрес лонец“ кога ќе ни стигне сметката за струја и како работи.
На Запад, експрес лонецот почесто се нарекува лонец под притисок, но како и да се вика и како и да е дизајниран, она што го прави експрес лонецот е тоа што може да биде херметички затворен, така што волуменот не се менува за време на готвењето.
Но, за да ја разбереме основната идеја за експрес лонецот, треба да запомниме лекција за термодинамика.
Имено, кога опишуваат идеален гас, физичарите користат една формула која ги поврзува притисокот, волуменот и температурата. Се чита p*V=constant*T, односно вели дека производот на притисокот и волуменот е пропорционален на температурата.
Можни се различни ситуации и сценарија, но размислете што би се случило доколку волуменот е константна во системот.
Лесно е да се направи технички - за да го имате секогаш истиот волумен, само треба целосно, херметички да го затворите системот во еден сад.
Тогаш притисокот и температурата се директно пропорционални и ако зборуваме за експрес лонец, притисокот во него ќе се зголеми бидејќи лонецот ја пренесува топлината и ја зголемува температурата на шерпата.
Благодарение на ова, системот во садот не го менува својот волумен (нема каде бидејќи садот го запечативме херметички) и притисокот во него се зголемува.
Овој ефект не може да се постигне ако само покриете обично тенџере, бидејќи капакот не е фиксиран и неизбежно ќе излезе пареа од него.
Тоа ќе се случи дури и ако не сакате, знаете што се случува кога ќе го ставите капакот за време на готвењето за да не може да излезе пареата - порано или подоцна ќе се насобере притисокот, што ќе го отвори тенџерето и веројатно во садот ќе се вари.
Во херметички затворен систем, каде што волуменот не се менува, нема друга опција освен притисокот да се зголеми. Бидејќи со зголемувањето на притисокот расте и температурата на вриење на водата, како што видовме, овој тип на систем овозможува готвење на повисока температура. Тоа е побрзо и во оваа прилика топлината се пренесува поефикасно, директно.
Ова тенџере заштедува електрична енергија кога е херметички затворено, бидејќи гарантира дека готвењето за истиот ефект трае помалку време и троши помалку киловат часови.
Фото: Илустрација
