Војната создаде нов светски поредок – Русија и Западот очајнички се борат за Индија

Според многумина, руската инвазија на Украина на 24 февруари го означи крајот на светот како што беше во последните триесет години, обележан со глобализација.

Првиот силен удар на глобализацијата го зададе поранешниот американски претседател Трамп. Меѓутоа, под негов напад не беше целиот свет, туку само Кина.

Трамп неуспешно побара од сите американски сојузници, пред се европските, да се приклучат на неговите антикинески трговски мерки. Европа, на чело со Германија, силно се спротивстави на ова.

Друг силен удар за глобализацијата беше пандемијата на Ковид што ги прекина синџирите на снабдување.

Згора на тоа, Кина се одлучи за најригорозните мерки за борба против пандемијата, со масовни карантини во кои се вклучени милиони луѓе истовремено.

На европскиот пазар одеднаш почна да снемува стока на која сите одамна беа навикнати, од компјутерски чипови до метли. Западните земји станаа болно свесни за нивната зависност од Азија и неопходноста да станат независни.

Бајден не ја промени значително политиката на Трамп кон Кина

Трамп беше заменет со претседателот Бајден, кој е поголем џентлмен, но неговата политика кон Кина е многу слична на онаа на неговиот претходник. Така, на последниот самит на НАТО, кој се одржа во јуни во Мадрид, за прв пат јасно беше кажано дека новиот Стратешки концепт на алијансата вклучува „системски предизвици поставени од Народна Република Кина“.

Или, како што генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, малку лежерно рече: „Кина не е наш непријател, но мора јасно да видиме какви сериозни предизвици претставува таа“. Со други зборови, не е непријател, но не е ни баш пријател.

А потоа следеше споменатата руска агресија.

Западот, кој повеќе или помалку премолчено ја прифати руската окупација, а потоа и анексијата на Крим, сега ги „симна ракавиците“. Следеа силни економски санкции против Русија и десетици милијарди евра и долари воена помош за Украина.

Рускиот напад на Украина промени сè

Москва одговори со обидот да ги зајакне политичките, економските и безбедносните врски со сите земји за кои оцени дека може да бидат непријателски настроени кон Соединетите држави од која било причина. На тоа, се разбира, одговорија со контрамерки САД и најважните земји од Европа.

Кога рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров во јули ги посети Египет, Република Конго, Уганда и Етиопија, францускиот претседател Макрон ги посети Бенин и Камерун. Специјалниот пратеник на САД за Рогот на Африка, Мајк Хамер, веднаш по Лавров ги посети Египет и Етиопија. Слични дипломатски натпревари се одржуваат не само во Африка, туку и во Латинска Америка и Азија.

Новата блоковска поделба на светот, во која Русија и Кина се најголеми сојузници, многу азиски земји кои имаат лоши односи со Кина, а досега имаа блиски односи со Русија, става во сосема нова позиција.

Една таква земја е Виетнам. Односите на Виетнам со Кина се лоши уште од 1979 година и виетнамската окупација на тогашната Демократска Кампучија (денешна Камбоџа).

Проширувањето на Кина во Јужното Кинеско Море само дополнително ги влоши односите. Иако Виетнам се отвори кон западниот капитал (најмногу во бродоградба и туризам), тој ја врза својата безбедносна политика со Русија. Сепак, новата стратешка врска на Русија со Кина го става Ханој во прилично лоша позиција.

Индија се потпира на Советскиот Сојуз од неговиот почеток

Една од земјите со кои Ханој има силни политички и безбедносни врски е Индија. Ова не е изненадувачки бидејќи Индија е во речиси идентична позиција како Виетнам – не само што има отворени територијални спорови со Кина, што ги става на работ на војна, туку Кина е и најголемиот сојузник на Пакистан.

Речиси од своето основање во 1947 година, Индија во голема мера се потпираше на Советскиот Сојуз политички, економски и безбедносно. По неговиот колапс, сојузот продолжи со Русија.

Како Ханој, така и Њу Делхи сега немирно гледа на растечкото зближување меѓу Москва и Пекинг. Но и на фактот дека Русија е послаб партнер во овие односи и дека Москва ќе мора се повеќе да попушта пред интересите на Пекинг.

Војната на Русија во Украина го зголеми значењето на Индија

Од друга страна, американската и европската политика почна да се интересира за Индија. Сè започна поранешниот американски претседател Трамп, кој постапи според следново: „Најлошиот непријател на мојот најголем непријател е мојот, ако не и мојот најдобар пријател, тогаш многу добар сојузник“.

Трамп имал деловни врски со Индија уште пред да стане претседател, така што неговиот личен однос со таа земја бил поинаков од неговите претходници. Подобриот однос на Америка со Индија ги донесе европските земји заедно со него.

И тогаш руската агресија против Украина ја доведе важноста на Индија на уште поголемо ниво. Извлекувањето на Индија од руската зона на влијание и нејзиното доведување на Запад сега е стратешка цел од најголема важност.

Индија ќе стане не само најнаселената земја во светот, туку и најголемиот единствен пазар

И ако немаше руска агресија против Украина, западни санкции и блок класификација, важноста на Индија само ќе растеше.

Најдоцна во 2023 година Индија ќе и се заканува на Кина по население. Обединетите нации предвидуваат дека населението на Кина дополнително ќе се намалува, а на Индија ќе се зголемува, што само дополнително ќе ја зголеми нејзината важност.

Така, Индија, ако не веќе, наскоро ќе стане не само најнаселената земја во светот, туку и најголемиот единствен пазар во светот. Згора на тоа, таа е веќе најнаселена или, како што сакаат да кажат Индијците, најголема демократија во светот.

Иако пред само десет години беше на 11-то место, на крајот на 2021 година Индија го престигна Обединетото Кралство и стана петта по големина економија во светот. Пред неа се само САД, Кина, Јапонија и Германија. Со оглед на тоа каква тешка економска зима ја очекува Европа, не би било чудно доколку напролет ја престигне Германија.

Индија нема енергетски проблеми

Индија не само што нема проблеми со енергијата, туку успева да заработи добри пари од нив.

Индискиот увоз на нафта од Русија се зголеми во јуни на рекордни 950.000 барели дневно, што одговара на речиси една петтина од вкупниот увоз на третиот најголем потрошувач на нафта во светот.

На индискиот пазар не му треба толкаво количество нафтени деривати, но нафтените компании ја користат можноста да купуваат руска нафта со голем попуст, а нафтените деривати да ги извезуваат по пазарни цени со огромен профит.

Најголемиот проблем на Индија е што нејзината блиска поврзаност со Русија повеќе не и носи никаква долгорочна корист.

По распадот на СССР, Русија почна да заостанува уште повеќе зад Западот економски и технолошки.

А на Индија, за да го задржи чекорот со Кина, суштински ѝ требаат најсовремени технологии. Може да ги добие овие технологии од Јапонија, Јужна Кореја или од Запад. Сепак, транзицијата кон западната технологија не е толку едноставна.

Нуклеарна технологија – од електрани до оружје

Примерот со нуклеарната технологија за електрани е добар показател. Во текот на шеесеттите години на минатиот век, Индија и САД добро соработуваа на полето на нуклеарната технологија.

Но, тогаш во 1974 година експлодира првата индиска нуклеарна боева глава. Вашингтон секако многу подобро ќе го толерираше овој факт доколку Америка учествуваше во неговиот развој, но тоа не го направи.

Индијците го развија своето нуклеарно оружје во соработка со Советскиот Сојуз.

А Вашингтон, сомничав за поврзаноста на Индија со СССР, го искористи тој факт за да воведе силни санкции. Тие вклучуваат не само забрана за соработка и извоз на американската нуклеарна технологија, туку и на европска. Така, Њу Делхи не остана без друга опција освен да се сврти кон Советите.

Со секое ново индиско тестирање на нуклеарни боеви глави, американските санкции беа сè построги.

На големо задоволство на Советите, кои извезуваа цивилна нуклеарна технологија заедно со воената нуклеарна технологија.

Повеќе од 40 години индиска зависност од руската нуклеарна технологија сега е многу тешко да се промени. Така, во октомври 2018 година индискиот премиер Нарендра Моди и рускиот претседател Путин потпишаа договор за изградба на шест нови нуклеарни реактори.

Нуклеарните централи треба да ги градат Французите, а не Русите

Но, на брзорастечката економија на Индија и треба се повеќе и повеќе евтина струја. Бидејќи зеленото движење во Индија практично сè уште не постои, а струјата од нуклеарните централи сè уште е најевтина, индиската влада продолжува да инвестира многу во нив.

Поради продлабочувањето на рускиот сојуз со Кина и новата рамнотежа на силите, премиерот Моди повеќе не е склон да доделува нови договори за нуклеарна енергија на Москва.

Наместо Русија, нов избраник е Франција.

Иако преговорите за изградба на шест нуклеарни реактори заглавија поради претседателските избори во Франција, повторната победа на Макрон ги оживеа. И француските и индиските медиуми јавуваат дека зделките се во завршна фаза. И покрај силното противење на руското лоби.

Додека Моди го потпиша договорот за шест руски нуклеарни генератори со Путин, никој не се сомневаше во висината на трошоците (ниту тие некогаш беа официјално објавени). Сега цената на изградбата на шест француски нуклеарни генератори е често споменувана тема во индиските медиуми.

И Велика Британија и ЕУ сакаат влијание

Договорите за трговска и воена соработка, договорени за време на посетата на Њу Делхи во април оваа година, требаше да бидат еден од најважните моменти во премиерската кариера на Борис Џонсон. За негова жал, потпишувањето е закажано за октомври, па работата ќе треба да ја заврши новата премиерка Лиз Трас.

Од друга страна, Ла Манча и Европската унија сакаат сличен трговски договор. Сепак, озлогласената бирократија на ЕУ не е способна да го забрза процесот. Навистина. Проблемот, како и секогаш, е што ЕУ не само што мора да преговара со Индија, туку за секој договор мора да се преговара меѓу сите 27 членки.

Иако интересот и на европските и на индиските бизнисмени е огромен, индивидуалните интереси на членовите го кочат целиот процес.

Индија и ЕУ започнаа преговори уште во 2007 година, за практично да ги запрат во 2013 година. Еден од главните спорови беше барањето на Индија за слободно движење на населението. Тоа практично значеше отстранување на сите бариери за имиграцијата на Индијанците. Неприфатливо за тогашна Европа.

Западните компании бараат нови пазари, а Индија е најголем

Бидејќи светот од 2022 година е многу различен од светот во 2013 година, со сè пожестоко европско ривалство со Русија и Кина, која речиси официјално стана непријател, односот кон Индија е значително различен.

Прашање на време е кога европските (првенствено германски) компании ќе треба да го напуштат кинескиот пазар и кога ЕУ ќе треба да воведе заштитни царини за увоз од Кина. Затоа европските, т.е. германските компании почнаа да бараат нови пазари. А индискиот е најголем.

Иако економските односи се сè уште многу важни, стратешките односи станаа клучно прашање.

Велика Британија веќе преговараше за поголема соработка меѓу нејзината одбранбена индустрија и индиската.

ЕУ допрва треба да го стори тоа. Сепак, ирационално сложениот начин на одлучување во рамките на Европската унија би можел да го продолжи тој процес на неодредено време.

(Vecer.mk VIA)

Фото: Профи