Јамница го претстави својот нов производ - Јана Луна Плена, кој го рекламира како специјално издание на негазирана природна минерална вода исполнета за време на полна месечина. Оваа вода ќе ја има во околу 40 ресторани во Хрватска.
Месечината како инспирација
Во промотивниот текст, објавен на неколку портали, Јана вели дека Месечината има неверојатно влијание врз целиот живот на Земјата, влијаејќи на плимата и осеката, но и на луѓето, имајќи предвид дека телото на возрасните се состои од 60 отсто вода. Тие напишаа дека се верува дека енергијата на Месечината влијае на нашата емоционална и духовна состојба.
Се споменува и повеќе за полната месечина, која беше „инспирација за нов, ексклузивен производ во палетата на Јамница“.
„Изворот на Јана се наоѓа во недопрената природа на Жумберка. Извира од длабочина од 800 метри, што е и најдлабок извор на нашите простори. Заслужил највисок степен на класификација, бидејќи припаѓа на природните минерални води, поради неговиот постојан стабилен минерален состав, како и неговиот квалитет, кој е постојано потврден со глобално признатиот сертификат Monde Selection.
Јана Луна Плена ги задржа сите карактеристики на Јана, а иновативноста, заедно со периодот во кој ја пополнивме, е претставена со модерно дизајнираната етикета на која има Месечина која сјае во темнината“, изјави Сенди Ловковиќ, директорка на развој и истражување на Јамница плус, на презентацијата.
На презентацијата учествуваше и астрономот Корадо Корлевиќ од опсерваторијата Вишњан, кој зборуваше за спецификите на полната месечина од астрономски аспект, а имаше и други помалку или повеќе познати личности од хрватскиот јавен живот.
View this post on Instagram
Се повикуваат на истражување
Иако никаде конкретно, црно-бело, не е наведено дека оваа вода е подобра од обичната вода, јасно е дека купувачот е наведен да мисли дека водата што се полни за полна месечина е посебна во одредена смисла. Таквиот впечаток го поткрепуваат и натписите на страницата на Јана Луна Плена.
„За време на полна месечина се ослободува највисоко ниво на лунарна енергија. Тоа влијае на природните феномени на Земјата, но и на нашата емоционална и духовна состојба“, се зборови кои не звучат нелогично во научна смисла.
„Луѓето со векови ја користат моќта на Месечината за да го освежат својот ум и тело со духовни техники“, пишуваат од компанијата.
„Јана ЛУНА ПЛЕНА се полни исклучиво за време на полна месечина, кога месечината најсилно ја осветлува Земјата и испраќа најмногу енергија“, се наведува и на страницата.
Овие изјави се особено спорни:
„Истражувањата покажаа дека водата има карактеристики на жива материја бидејќи преку енергија собира големи количини на информации од околината. Може да ја апсорбира енергијата на нашите мисли, намери, дури и астролошки настани.“
На прашањето до Јамница за какво истражување се работи, барајќи од нив да упатат на линкови до нив, од Јамница нема одговор.
Емото тврди дека водата ја менува својата молекуларна структура благодарение на нашите емоции
Инаку, Хрватска не е единствената земја каде на водата и се припишуваат чудесни својства. Познат е случајот со јапонскиот псевдонаучник Масару Емото, автор на книгата Пораки скриени во вода. Се вели дека тој докажал во лабораторија дека зборовите и емоциите што им ги испраќаме на другите предизвикуваат промени во молекуларната структура на водата.
Нешто сосема поинакво, меѓу другото, за Irish Times докажа биохемичарот Вилијам Ревил.
„Емото тврди дека човечкиот говор или мисли имаат драматични ефекти врз водата. Тој тврди дека, според природата на говорот или мислите насочени кон водата, кога водата ќе замрзне, нејзините кристали ќе бидат „убави“ или „грди“, во зависност од тоа дали мислите биле позитивни или негативни“, пишува Ревил.
„Многу е малку веројатно дека постои каква било реалност зад тврдењата на Емото. Студијата зад овие тврдења не покажала никаков ефект. Исто така, феноменот што тој го опишува никогаш не бил објавен во рецензирана научна списание, што речиси сигурно значи дека ефектот не може да се докаже под контролирани услови.“
“Секогаш има публика за вакви работи. Некои луѓе само сакаат да веруваат во чудни појави. Следбениците на Емото, исто така, веројатно ќе бидат заинтересирани за феномени на новото време, како што се чакрите, искуствата надвор од телото и минати животи“, напиша тој.
Физичарот Хорватиќ: Треба да се биде многу внимателен кога и се даваат на вода за пиење какви било натприродни својства
На оваа тема од Индекс разговарале со соработникот. проф. д-р. sc. Давор Хорватиќ од Катедрата за теориска физика на честички и полиња на Природно-математичкиот факултет во Загреб. Хорватиќ своевремено зборуваше за наводно магичното шише на словенечкиот продуцент Флашка.
Имено, станува збор за шише на словенечки производител кое се продавало по цена од 200 куни. Ова шише е претставено со зборовите дека „ја враќа водата во формата што ја имала на изворот“. Хорватиќ тогаш рече дека речникот на квантна физика се користи само за да се искористи незнаењето на луѓето.
Слично мислење има и за овој производ на Јана.
Дали различните фази на Месечината можат да влијаат на својствата на водата, односно дали водата собрана за време на полна месечина може да има различни хемиски или физички својства од онаа земена во друго време?
„Треба да се биде многу внимателен кога се даваат какви било натприродни својства на водата за пиење. Водата што се пакува за продажба мора да биде здрава (микробиолошка исправност и минерален состав на водата).
Сега, можеме да кажеме дека има одредена смисла во влијанието на гравитациската сила, преку можна динамика во подземните резервоари, дека составот на минералите може да се менува. Ова треба да се провери, примерокот од водата на Јана треба да се анализира со земениот примерок додека, на пример, додека е млада месечина“, рече тој.
„Луѓето сакаат едноставни плацебо решенија“
Тој потсети на Др. Масару Емото.
„Тој рече дека човечката свест влијае на молекуларната структура на водата. Научните експерименти покажале дека се работи за измама и дека свеста нема влијание врз водата. Тоа се ненаучни дисциплини, но припаѓаат на фолклорот кој носи голем профит од тоа за индустријата.
Покрај тотално бескорисни производи, имаме и обични како витамини и луѓе кои ги земаат прекумерно и кога не им требаат. Ова е она што ние го нарекуваме „скапа урина“, а на телото не му е потребна и сето тоа го исфрла надвор.
Луѓето сакаат такви едноставни плацебо решенија. Имаме луѓе кои сакаат да се ослободат од лошите навики, па се убедуваат себеси дека на овој начин ја поправаат штетата. Тоа е едноставно човечка природа“, објасни тој.
„Ова е измама, срам за сериозна компанија“
Него го вознемирија тврдењата на страниците на Јана, пред се за „впивањето на енергијата на нашите мисли, намери, дури и астролошки настани“, како и тезата дека „истражувањето покажало дека водата има карактеристики на жива материја бидејќи преку енергија собира големи количини на информации од својата околина“.
„Па, тоа е измама. Можеме да зборуваме за гравитација, но ова е измама. Овде се користат научно недокажани работи и тоа е апсолутна измама. Срамота е за сериозна компанија која е изградена врз основа на еден од најквалитетните водите во Европа.
Водата е интересна молекула од аспект на физиката, но оваа реченица дека собира информации преку енергија?! Тоа е срамно. Апсолутна срамота. Јана еднаш ги користеше нашите врвни научници во кампањи. Сега падна толку ниско што рекламира невистинити и ненаучни работи“, вели тој.
„Тие едноставно го користат плацебо ефектот. Тоа е како кога некој ќе ви каже дека ужива во вино и ќе ве пофали дека е најдоброто што некогаш го испил затоа што сте му кажале дека сте платиле 300 куни за шише, но во реалноста тоа чини 30 куни.
Но, за мене е неверојатно дека ваков маркетинг користи компанија со толкава репутација, искрено се надевам дека луѓето не се толку наивни“, објасни Хорватиќ.
Нутриционист Башота: Кампањата искрено ме насмеа
На слично мислење е и консултантот за исхрана на консултантската куќа Nutricionizam.hr, Лука Башота.
„Водата е како вода. Само тоа ја прави одлична за потрошувачка. Но, ако ја споредиме со други производи, не гледам никаква разлика, освен во брендирањето.
А самата кампања искрено ме насмеа. По првичната смеа дојде разочарувањето што еден лидер на пазарот користи ваква бајка за да претстави премиум производ. Ме потсети на кристалите во стаклените шишиња што Гвинет Палтроу ги продава за духовна потрошувачка на течности“, вели Башота.
Што се однесува до споредбата со обичната вода Јана, тој рече дека разликата е само во етикетата и, претпоставува, цената.
„Ако оваа Јана доаѓа од ист извор како „обичната“ и се користи истиот технолошки процес за пакување, тогаш нема апсолутно никаква разлика. Што и самите признаваат на крајот од нивниот спонзориран текст: „Со новото, Месечево руво на Јана, каква свежина, идеален минерален состав и бескомпромисен квалитет остануваат непроменети“, додаде тој.
„Ова е штетен маркетинг“
Тој мисли дека тоа не е добар маркетинг.
„Сметам дека е штетно затоа што ја користи лековерноста на некои потрошувачи и ги доведува до погрешни заклучоци, во случајов дека водата што извира под полна месечина е поквалитетна и подобра од „обичната“. Приказната за полната Месечината е симпатична, но неоснована. Што е следно? Вода за секој хороскопски знак?
Бидејќи Јана е можеби најсилниот бренд за изворска вода во Хрватска, верувам дека можеле да смислат подобра идеја за пласирање на премиум производи. На овој начин дополнително се нарушува и онака нарушената доверба кон прехранбената индустрија и нутриционизмот, кои се засновани на наука и проверени информации.
Го разбирам притисокот на маркетингот и потребата да се зголеми продажбата. Но, ако лидер како Јана продава ваква приказна, што можеме да очекуваме од помалите производители на храна кои го бараат својот простор на пазарот?“, праша нутриционистот Башота.
Биолошки психолог Хроматко: Нема докази дека промените на Месечината влијаат на емоциите
Проф. д-р. Ивана Хроматко, раководител на Катедрата за биолошка психологија на Филозофскиот факултет во Загреб, вели дека не постојат сериозни научни докази дека промените на Месечината може да влијаат на емоционалната состојба или однесувањето на луѓето.
„Причината за тоа не е недостатокот на истражување, напротив. Спроведени се многу студии, некои на импресивно големи примероци, со цел да се открие влијанието на промените на Месечината, на пример, на агресија, раздразливост, разни мерки. на менталното здравје (анксиозност, депресија, самоубиство), но корелациите помеѓу фазите на Месечината и бројот на пријавени епизоди едноставно не беа забележани.
Единствената област на човечкото функционирање во која неколку студии откриле мал ефект (но важно е да се каже дека овој ефект не е успешно реплициран во други студии!) е областа на спиење.
Според резултатите од тие неколку студии во кои е пронајдена корелација, постои можност во ноќите на полна месечина на луѓето да им треба малку повеќе време да заспијат и после тоа да поминуваат малку помалку време во т.н длабоки фази на спиење. Ако има, тоа не е позитивен ефект од полната месечина, нели?“, рече таа.
„Ние не сме корали“
Таа продолжи на истата тема.
„За да се избегне сомнеж, во природата постојат таканаречени циркалунарни биолошки ритми, односно ритми кои приближно го следат овој 29-дневен ритам (да не се мешаат со биоритмите, кои исто така припаѓаат на царството на псевдонауката!) и кои во повеќето организмите се поврзани со репродуктивните циклуси.
Менструалниот циклус кај жените е очигледен пример за овој ритам - но не, тој не е поврзан ниту со промените на Месечината, спротивно на тоа што сугерираат некои варијации на нејзиното име.
Биолошките ритми вклучуваат и деноноќни ритми, т.е. промени кои се случуваат во рок од приближно еден ден, а најпозната е секако промената на будноста и спиењето (иако циклични промени постојат и во дишењето, пулсот, секрецијата на хормоните, телесната температура, метаболизмот, моторните активност, когнитивно функционирање итн.)
Тие се регулирани од нашите внатрешни часовници, а некои од овие внатрешни часовници се под влијание на надворешни фактори, како што се промените во светлината и темнината, кои ги прилагодуваат. Кога би биле корали, главниот подесувач на нашиот внатрешен часовник би биле промените во количината на светлина што Месечината ја фрла на површината на морето. Но, ние не“, рече таа.
„Ментални плими? Илузорна корелација“
Таа додава дека идејата за небесните тела да влијаат на нашето однесување на некои мистични начини не е нова и може да се најде во различни култури и историски записи.
„Аристотел дури се обиде да даде научно објаснување за фактот дека човечкото тело во голема мера е составено од вода, па Месечината би можела да ги предизвика овие, фигуративно кажано, ментални плими и одливи.
Но, очигледно, станува збор само за т.н илузорна (привидна) корелација. Човечкиот мозок е „програмиран“ да ги перцепира и интерпретира моделите. Таа „програма“ е производ на нашата еволутивна историја, а заклучоците што ги донесуваме на тој начин се доволно добри во голем број секојдневни ситуации.
Меѓутоа, во потрагата по научно точни објаснувања за сложените проблеми, овие наши когнитивни кратенки едноставно не се валидни инструменти“, објасни таа.
За „апсорпција на енергијата на нашите мисли“
На страниците на Јана пишува дека Месечината може да ја „впие енергијата на нашите мисли, намери, дури и астролошки настани“. Што мисли таа за оваа теза за впивање на енергијата на нашите мисли?
„Со задоволство би ја тестирала. Не знам која е „енергијата на нашите мисли“, но знам како се мери амплитудата на мозочните бранови на различни фреквенции, па доколку има заинтересиран спонзор, можеме да провериме на Катедрата за психологија дали водата собрана за време на полна месечина влијае на нив“, се пошегува Ивана Хроматко.
Психолог Тонковиќ: Псевдонаучните тврдења нудат едноставни решенија
Индекс разговарале и со нејзината колешка, проф. др. Мирјана Тонковиќ од Катедрата за експериментална психологија при Филозофски факултет на Универзитетот во Загреб.
Зошто се верува во такви псевдонаучни тврдења?
„Луѓето веруваат во псевдонаучни тврдења од овој тип бидејќи нудат едноставни решенија. Зарем не би било одлично ако можеме да решиме, да речеме, некои здравствени проблеми со водата што се шиши за полна месечина?
Или дека таквата вода може да ни помогне да се чувствуваме подобро? Повеќето псевдонаучни идеи и верувања нудат токму такви едноставни одговори на прашања кои отсекогаш ги вознемирувале луѓето“, објасни таа.
Таа направи паралела со астрологијата.
„Да речеме, астрологијата нуди да предвиди каква ќе биде за вас следната недела, месец или година во однос на љубовта, финансиите или здравјето, а кој не би сакал да знае што ги чека во иднина? таа рече.
„Не се работи за помала доверба во науката“
Таа истакнува дека верувањето во такви тврдења не е нужно знак на помала доверба во науката, туку напротив недостаток на разлика помеѓу науката и ненауката.
„За да можете да ја разликувате науката од псевдонауката, мора да имате одредено ниво на научна писменост и склоност да размислувате критички.
Ако нема, тогаш може да се овозможат тврдењата за полна месечина што влијае на квалитетот на водата. Кога тоа ќе се комбинира со нашата желба да бидеме подобри, да бидеме среќни и здрави, тогаш ваквите рекламни кампањи можат да паднат на плодна почва кај некои луѓе и веројатно да ја зголемат продажбата“, заклучи Тонковиќ.
Има закони кои регулираат такви работи
Што се однесува до законодавниот дел од приказната, Хрватска има Закон за заштита на потрошувачите, но и Закон за неовластено рекламирање.
„Залажувачко рекламирање е секое рекламирање кое на кој било начин, вклучително и неговото прикажување, ги доведува во заблуда или најверојатно ќе ги доведе во заблуда лицата на кои им е упатено или до кои допира и веројатно ќе влијае на нивното економско однесување“, пишува меѓу другото, во овој закон.
Претседателот на Здружението на потрошувачи, Игор Вујовиќ, вели дека постои и официјален код на честа во Хрватската асоцијација на рекламни агенции.
„Тие имаат кодекс што се занимава токму со тоа. Кога рекламирањето се меша со човечкото достоинство и моралните принципи, тогаш автоматски се свикува суд на честа и компанијата што ја објави таа реклама се казнува“, вели тој.
„Затоа не можете баш ништо да рекламирате. Кај нас навистина се случува рекламите да водат во заблуда. Но и овој суд на честа не постапува сам, туку по пријава. А кај нас граѓаните и потрошувачите не пријавуваат. Ние како здружение во пет случаи реагиравме, сите пет пати беше санкционирана фирмата“, додава тој.
„Ако земете десет реклами, шест од нив ќе бидат погрешни, од билборди до телевизија, весници или радио. Но, креаторите на содржината не мислат дека се измамници, тие едноставно ловат риба. Од потрошувачите зависи дали ќе веруваат во тоа, но како што кажав, нашите граѓани ретко кога ќе пријават такво нешто“, заклучи Вујовиќ.
Фото: Јана инстаграм
