logo
logo
logo

Истрелите кои ОЗНАЧИЈА КРАЈ НА ЈУГОСЛАВИЈА

Vecer | 27.06.2022

Истрелите кои ОЗНАЧИЈА КРАЈ НА ЈУГОСЛАВИЈА

Истрелите на припадниците на Територијалната одбрана на Словенија против војниците на ЈНА на 27 јуни 1991 година го означија крајот на Југославија. Тоа беше почеток на десетдневниот вооружен конфликт во Словенија и, како што се испостави, престанокот на СФРЈ.

Словенија и Хрватска прогласија независност два дена порано, на 25-ти јуни. Истиот ден, на 25 јуни, Сојузниот совет на Собранието на СФРЈ ги прогласил за ништовни решенијата за раздвојување.

Сојузната влада, односно Сојузниот извршен совет, го потврди истиот став и донесе одлука за испраќање формации кои требаше да ги контролираат граничните премини кон Унгарија, Австрија и Италија, како и да спречат поставување на гранични ознаки кон Хрватска.

Одлуката на СИВ да интервенира официјално беше објавена следниот ден, на 26 јуни. Потписник беше претседателот на СИВ, Анте Марковиќ. Истиот ден, припадниците на ТО и словенечката полиција ги зазедоа граничните пунктови, отстранувајќи ги симболите на Југославија.

Единиците на Петтиот воен округ, на чело со Конрад Колшек, истиот ден попладнето започнаа акција. Припадниците на ЈНА од Илирска Бистрица, од кои околу 350, со 11 тенкови, тргнаа кон граничните пунктови. Следниот ден, 27 јуни, беа испратени членови на сојузната милиција и царина, околу 730.

Вкупно, ЈНА регрутираше до 2.000 војници со приближно сто оклопни возила или тенкови. Наредбата беше дека оружјето може да се користи само по исклучок.

Во пресрет на разделбата на Словенија и Хрватска, на 21 јуни во Белград престојуваше шефот на американската дипломатија Џејмс Бејкер. Тој нагласи дека Вашингтон нема да толерира никаква промена на меѓурепубликанските граници или употреба на сила. Практично, тоа значеше дека интервенцијата на ЈНА нема да се гледа добро, пренесува Танјуг.

На 6 март 1991 година Словенија го суспендираше заминувањето на регрутите во ЈНА, а на 23 март побара ЈНА да ја напушти Словенија. Во времето на објавувањето на отцепувањето, вкупниот состав на вооружените формации на Словенија, односно ТО и полицијата, по мобилизацијата изнесуваше приближно 35.000 луѓе.

На отцепувањето и претходеше средба на претставниците на Словенија и Србија одржана во Белград на 24 јануари 1991 година. Слободан Милошевиќ и Милан Кучан потоа се согласија „дека Србија нема да и создава потешкотии на Словенија доколку одлучи да се раздели во согласност со правото на Словенците на самоопределување до разделување“.

Словенечкиот ТО ги блокираше патиштата, отсече колони возила, ги опколи касарните и општо објектите на ЈНА и веднаш употреби оружје, почнувајќи од 27 јуни на целата територија на Словенија. Војската, инаку, не се движеше во борбен редослед, туку во колони за марширање.

Некои припадници на ЈНА кои се предадоа беа убиени. ЈНА користеше и авијација на неколку локации, а биле соборени и хеликоптери на ЈНА.

Задачата за окупирање на граничните премини од страна на ЈНА всушност беше остварена на 27 јуни, освен делумно кон Австрија. Но, нападите на словенечките формации тогаш беа посилни и почести.

Врвот на ЈНА на 1 јули побара дозвола да премине од ограничена операција на целосна интервенција, по што би следела и воената администрација во Словенија. Српското раководство одби да го поддржи таквиот предлог. Големиот конвој тенковски и оклопни единици што го напушти Белград на 3 јули беше само демонстрација на сила. Тој беше стациониран на повеќе локации во Срем.

Официјален Белград тврдеше дека во Словенија биле убиени до 45 припадници на ЈНА (сигурно 44), а Љубљана тврди дека биле убиени 37 припадници на ЈНА, 18 Словенци и 6 странци.

Вооружениот конфликт во Словенија траеше од 27 јуни до 6 јули. Договорот за Бриони на 7 јули 1991 година, со кој посредуваа тројца дипломати на ЕУ - Џани де Микелис, Жак Пост, Ван ден Брук, утврди мораториум за три месеци.

Потоа, на 18 јули 1991 година, Претседателството на СФРЈ донесе одлука за, како што рекоа, „преселба на единиците на ЈНА од територијата на Словенија“, иако една од одредбите предвидуваше дека тоа „не ја прејудицира идната регулатива на односите во Југославија.“ територијален интегритет“.

Тоа беше крајот на југословенската држава.

© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата

logo

Vecer.mk е прв македонски информативен портал, основан во 2004 година.

2004-2024 © Вечер, сите права задржани

Сите содржини и објави на vecer.mk се авторско право на редакцијата. Делумно или целосно преземање не е дозволено.

Develop & Design MAKSMEDIA LTD Skopje Copyright © 2004-2024. Vecer.mk